آوازه خانه خلاق کرمانشاه بر طاق جهان

کرمانشهان را مکنتی ست زراندود از هنر و صنعتی که در پود جان و احساس دلیرانه ی شیرزنان و مردانش تافته است. برگ برگ تاریخ کرمانشاه، ترکیبی ست هنرمندانه از خاک و باد و آب و آتش در گهواره تاریخ و تمدن کهن بزرگ سرزمین اهورایی؛ ایران…

کرمانشاه را از نظر صنایع دستی در گروه پنج استان برتر کشور می دانند. بسیاری از صنایع این استان رنگ و بوی هنر می دهند. اگر برگهای تاریخ هنر این تکه از سرزمین اهورایی را که فرهادوار بر دامنه بیستون نشسته است، ورق بزنیم بسیار هنرهایی می بینیم ‌که امروز روزگار میان همین صفحات رنگ می بازند و نشانی شان به اخرین بن بست ته تاریکه بازار و خانه قدیمی در آبی رنگ می رسد. ارغوان بافی، نمدمالی، موج بافی و جاجیم بافی از این جمله اند. یک آن دلم می خواهد دنیا بایستد و کرمانشاه را بردارم. گوشه دنجی برگزینم و خاک پاکش را محکم بر قلب خویش بفشارم و هزار آرزویم بر رونق و سرسبزی این دیار را بر جان جهانیان اقرار کنم.

خانه خلاق کرمانشاه اگر چه اولین در کشور است، ولی با پشتوانه علمی و تجربی سازمان توسعه صنعتی ملل متحد(یونیدو)، اعضای دبیرخانه و گروه پشتیبان خانه های خلاق ایران در سطح ملی و گروه مدیریت و بهره برداری خانه خلاق کرمانشاه و با بهره گیری از پیشینه غنی فرهنگی و هنری مردمانش، نمونه موفقی از Creative Hub  خواهد شد و ورق می خورد روزگاری که کمتر کسی با شنیدن نام کرمانشاه و هنر دست شیرزنان و مردانش، زبان حال به تحسین نگشاید.

راز پنهان خانه های خلاق موفق در شکل دهی ، جان بخشی و انگیزش در فعالیت هاست. این موارد می تواند از وقایع اجتماعی و فرهنگی، تا ایجاد انگیزه و خلق ایده ها، تا پیشرفت مهارت های تجاری سنتی و دسترسی به خدمات تخصصی (فنی و مالی) باشد. آنها همچنین با خلق غیرقابل توصیف جامعه هنری ارتباط دارند. اگرچه غیرقابل توصیف بودن این امر مستلزم اتکاء به اعتماد و خوش نامی است. خانه های خلاق سرمایه اجتماعی خود را بدست می آورند که به سختی پیروز می شود و به راحتی می تواند از بین برود.

در باب ماهیت آجر به آجر و سنگ بنای خانه های خلاق، سخن ها بسیار گفته و چاپ و ترجمه شده یا نشده است. آنگونه که نوشته شده، مراکز خلاق در دنیا به سازماندهی برنامه های اقتصاد خلاق، نوآوری و توسعه کمک می کنند و با بهره گیری از پیشرفت های فن آوری، مصرف کنندگان را به خالقانی نوآور تبدیل می کنند.

مأموریت های خانه خلاق کرمانشاه

خانه های خلاق به عنوان یک پروژه راهبردی و محوری برای توسعه پایدار در سطح هر منطقه تعریف و طراحی می شود و این توانایی را دارد که بتواند بر اساس داشته های فرهنگی و هنری، جمعیت بالایی را جذب خود نماید. البته ناگفته نماند که مشارکت گروه های ذینفع، یکی از عوامل اساسی موفقیت و پایداری دستاوردهای برنامه های خانه ها ی خلاق هستند. خانه های خلاق به دلیل پیچیدگی و ویژگی های خاص خود، نیازمند مشارکت گروه های ذینفع از جمله دولت، بخش خصـوصی و جامعه میزبان در سطوح مختلف برنامه ریزی می باشد.

ذینفعان افرادی هستند که می‌توانند بر روی برنامه های های خانه های خلاق تاثیر مستقیم داشته باشند و یا این‌‌که به‌صورت مستقیم و یا غیرمستقیم تحت تاثیر آن برنامه ها قرار بگیرند. شناسایی و مشارکت با ذینفعان می‌تواند بخش بزرگی از تضمین موفقیت یک برنامه باشد. خوشبختانه خانه خلاق کرمانشاه در این مرحله گام های مثبتی برداشته و در مورد مسئولیت و نوع همکاری، شیوه کار و حمایت ذینفعان در انواع فعالیتها بر اساس برنامه عمل و اهداف طراحی شده، جلسات متعدد کارشناسی برگزار نموده است.

تسهیلگری، پشتیبانی از کسب و کارهای مرتبط، ایجاد راهکارهای مالی برای ورود اعتبار به حوزه هنری و صنایع دستی، تأمین تسهیلات بانکی بدون سود برای هنرمندان و صنایع مرتبط، تامین اعتبار برای خریداران آثار هنری ، هویت سازی و ارزش آفرینی برای هنر، هنرمند و مقصد از طریق برگزاری جشنواره های سالانه هنر و خلاقیت در سطح استان و ملی، نشر کاتالوگ سالانه آثار برگزیده و هنرمندان، برگزاری حراج تخصصی هنرهای خلاق، برگزاری نگارخانه آنلاین و کد گذاری آثار و ایجاد شناسنامه اصالت هنری برای هنرمند، برگزاری رویدادهای هنری و نام گذاری روزهای سال به نام هنرمندان شاخص استان و برگزاری مراسم قدردانی، توسعه بازار هنر، تبلیغات، بازرگانی و فروش، توسعه گردشگری، بسته بندی،  گرافیک،‏ خلاقیت، شبکه های مجازی، ‏مشاوره، توسعه مشاغل خانگی از جمله مأموریت های خانه های خلاق است که با همراهی ذینفعان، منجر به تقویت ارزش اقتصادی، شکل دهی به نوآوری در محصولات و خدمات، آزمایش کردن و به چالش کشیدن شیوه های جدید کار خواهد شد تا این ابرپروژه به عنوان حامی و صدایی برای بخش خلاق کشور موجودیت حقیقی خود را پیدا کند.

خانه های خلاق می توانند باعث ایجاد طیف گسترده ای از تأثیرات در زمینه های مختلف سرمایه گذاری های نوپا، مشاغل، محصولات و خدمات جدید، سرمایه گذاری های آینده، توسعه استعـدادها و حفظ استعدادهای منطقه ای، آمـوزش های رسمی و غیر رسمی، باز آفرینی شهری، تحقیق و توسعه، شبکه سازی های جدید، مدل های نوآورانه سازمانی، پیشرفت کیفیت زندگی و غیره شود.

حمام تاریخی حاج شهباز خان

در گذر از کوچه‌های قدیمی این شهر و در قلب بزرگ بازار سنتی کرمانشاه، حمام تاریخی «حاج شهباز خان»، گنجینه‌ای از خاطره‌ها را در دل دارد.

حمام حاج شهباز خان در سال ۱۲۸۳ هجری خورشیدی در بافت قدیم و تاریخی شهر کرمانشاه بنا شد. حاج شهباز خان کلهر پسر منوچهر خان بیگلر بیگی یکی از رجال سیاسی و اجتماعی دوره قاجار در زمان محمد علی میرزا دولتشاه در کرمانشاه بود که بناهای تاریخی با ارزشی در این شهر از جمله مسجد حاج شهباز خان و حمام حاج شهباز خان را احداث کرد.

این حمام تاریخی مانند بسیاری از حمام‌های دوره قاجاریه، شامل سربینه یا رخت‌ کن، گرم خانه و خزینه‌های آب سرد و گرم است و از تمامی المان‌های معماری حمام‌های سنتی بهره برده است. سطوح داخل گنبدهای این حمام با استفاده از آهک بری به زیبایی مقرنس‌کاری شده‌اند. سربینه نیز به وسیله نقاشی‌های دیواری تزیین شده است. نقاشی‌های دیواری از دیگر تزیینات چشم‌نواز این حمام به شمار می‌آیند. طاق‌های فضای حمام از نوع طاق پنج و هفت و نحوه پوشش سقف به صورت گنبدی از نوع گنبد طاق چشمه است.

حمام شهبازخان کرمانشاه در ۱۲ دی ۱۳۸۶ با شماره ۲۰۴۹۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمانشاه مالکیت قطعی دو دانگ حمام شهبازخان را داراست و باقی آن متعلق به مالک شخصی است.

در سال ۱۳۹۶، آقای جولیو ویناچا طراح خانه های خلاق در دنیا و مشاور سازمان توسعه صنعتی ملل متحد(UNIDO)  به همراه کارشناسان ارشد این سازمان، به ایران سفر کردند و کرمانشاه به عنوان پایلوت برای خانه های خلاق انتخاب شد. پس از آن، امکان سنجی های لازم برای کاربردی کردن فضا انجام شد و مرمت حمام حاج شهبازخان شامل سیستم برق‌رسانی، سیستم فاضلاب، تجهیز گرمایشی و سرمایشی، ساماندهی درهای ورودی، آوار برداری، ترمیم نقاشی‌ها و گچ بری‌ها از سوی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمانشاه در سال ۱۳۹۶ با اعتباری حدود دو میلیارد ریال کلید خورد. تجهیزات مورد نیاز نیز از سوی سازمان توسعه صنعتی ملل متحد در تاریخ اول اسفند ۱۳۹۸ جهت بهره برداری تحویل این مرکز شد.

هدف گذاری خانه خلاق کرمانشاه در ۲۰۲۱

خانه خلاق کرمانشاه، محلی ست برای گردههایی اندیشمندانه صاحبان فرهنگ و هنر و صنعت در دل کوه های باختر. حاصل این هم اندیشی و آموزش در کنار هم برای رشد و توسعه هنر و صنایع دستی و خلاق، می تواند مهر ارزشمندی بسازد از آثار انگشتان این جامعه پویا برای عرضه جهانی برند ملی هنر ایرانی از یکسو و ایجاد انگیزه برای جوان ترها و رونق اشتغال از سوی دیگر…..

برای تحقق اهداف بنیادین خانه خلاق کرمانشاه و همرنگی جماعتی که میزبان و میهمان این خانه خواهند بود باید دل را به دل آنقدر نزدیک کرد که واژه یکرنگی شکل بگیرد. حرف های زده هر روز را دوباره رخت پوشاند، شانه کرد، سرمه شان کشید، نونوارش کرد و با صفای دل، جوری بیان کرد که مهربانی از میان کلام، پیچک وار قد کشیده و بالا بگیرد. اطلاع رسانی پویا. شناسایی صنعتگران و هنرمندان صنایع خلاق. فراخوان و برگزی فستیوال و یک مهمانی باشکوه. دورهمی یا ایجاد محیط دوستانه کافه کارآفرینی، هم اندیشی و برگزاری دوره ها و کارگاه های آموزشی یا وُرک‌شاپ (Workshop). این گونه است که می توان ترکیب زیبایی از دانش ارتباطات و معاشرت اجتماعی بین متخصصین صنایع خلاق هنری به نمایش گذاشت.

گره چینی، احجام چوبی، سراجی سنتی (چرم)، احجام چوبی، سراجی سنتی (چرم)، نمدمالی، موج بافی، دوخت لباس محلی (کرمانشاهی)، مِرس بافی، چیغ بافی یا چیت بافی، جاجیم بافی، گیوه بافی، سازهای سنتی (تنبور)، فلزکاری (چاقوسازی)، ارغوان بافی (سبد بافی) و گلیم و هزاران دیگر در قامت هنر ذهن و جان و دست مردان فرهاد و زنان شیرین کرمانشاه تنیده است.

خانه خلاق کرمانشاه در جهت اهداف عالی خود، در درجه اول صنایع دستی منطقه و مشکلات پیشرو برای عرضه در بازارهای روز دنیا را شناسایی خواهد کرد و سپس ورکشاپ هایی خلاقانه با موضوعات صنایع دستی- محور برگزار می کند.

ورک‌شاپ ها به منظور معرفی یا تعلیم مهارت‌های کاربردی، تکنیک‌ها یا ایده‌هایی به شرکت‌کنندگان است. ورک شاپ ها برای طوفان فکری، یادگیری تعاملی، برقراری روابط جدید و حل مشکلات، فرصت بسیار مناسبی فراهم می‌کنند و دقیقاً به همین خاطر است که از پیش برنامه‌ریزی کردن برای آن‌ها امری حیاتی است.

خانه خلاق کرمانشاه در دورنمای آینده نزدیک خود، با توجه به فضای فیزیکی و جانمایی کارگاه های آموزشی، می تواند ماهانه کارگاه آموزشی تخصصی برگزار کند. این ورک شاپ ها ظرفیت پذیرایی از ۲۰ شرکت کننده و علاقه مند به یادگیری مهارتی جدید را دارا خواهد بود.

مرکز توجه این رویداد، شرکت‌کنندگانی خواهند بود که در حال انجام کار و یادگیری از آن طریق هستند، نه متخصصانی که به خود می‌بالند. ارائه گواهی نامه پایان دوره از دیگر مزیت های این رویداد خواهد بود.

همچنین پیش بینی می شود با توجه به گستره موضوعی رسته های هنری و صنایع خلاق در استان کرمانشاه، تعداد ۲۰ استارت آپ فعال در زمینه کسب و کارهای کوچک، کارآفرینی، فروش و گردشگری و … به صورت فعال ایجاد شود.

افزون بر این، تلاش خواهد شد تا نگارخانه دایم صنایع خلاق هنری در مجموعه خانه خلاق کرمانشاه برگزار شود. کمک به صنعتگران و هنرمندان صنایع خلاق برای ثبت برند های برتر ملی، راه اندازی وب سایت، پلتفرم های فروش محصولات هنری و فروشگاه های اینترنتی صنایع خلاق با هدف ارتقای بازار فروش داخلی، ایجاد و توسعه شاخه ها و زنجیره های ارزش، استعدادیابی هنرمندان و مربی گری حرفه ای توسعه در صنایع خلاق هنری، مشاوره دریافت تسهیلات ارزان قیمت برای هنرمندان و برندهای صنایع خلاق هنری، برگزاری رویدادهای هنری و مراسم تجلیل هنرمندان خلاق از دیگر فعالیت هایی ست که امید می رود با بهبود شرایط عمومی در سطح جامعه و رفع بلای کرونا از سوی خانه خلاق کرمانشاه انجام گیرد.

کلام آخر

امکان فراهم آوردن حد بالایی از امکانات برای رسیدن به تیررس آرزوهای مشترک از توسعه خانه های خلاق، اگر دشوار و طولا نباشد، زحمت دار است. این راه، راه مرد می خواهد که هستیم از تبار کاوه و فریدون و هر چه عزم، جزم خواهیم نمود. به راستی که احساس نزدیک رویش گندم در ساقه میسر است. در ساقه ایم تا هر صبح به آسمان نزدیک تر شویم و ابر، بارانش را زودتر، چون قاصدی جویا، به هفتاد سنبله شکفته مان برساند. خنده این ساقه ساقه ها، محصول دست دلواپس و مواظب باغبان است. باغبانمان، چنین تقدیرمان خواسته و حتما که بهین است برای ما. باغ اش آباد که زمین را چنین، از تکرار گندم، طلایی می کند.

اگر این صفحه را باغی فرض بگیری، یادگاری مان بر این ساقه یک جمله است؛

آوازه هنر و صنعت خلاق شهر نشسته در بیستون ایران را بر طاق جهان حک خواهیم نمود.